Oštra konkurencija hiljada uzgajivača marihuane u SAD zapretila je moćnim meksičkim narko organizacijama više nego što su to učinile decenije hapšenja i zaplena. Prema mišljenju policijskih službenika i uzgajivača ove biljke u Sjedinjenim Državama, nelegalna proizvodnja marihuane već decenijama beleži stabilan rast.

Nedavne izmene državnog zakona, prema kojima su u medicinske svrhe dozvoljeni upotreba i uzgajanje marihuane, pruža američkim uzgajivačima ne samo konkurentsku prednost, već predstavlja i izazov za tradicionalno dominantne meksičke dilere koji su nekad stvarali standarde kvaliteta kao što je ‘‘zlatni akapulko’’. Skoro sva marihuana na američkom tržištu, vrednom više milijardi dolara, je nekada dolazila iz Meksika ili Kolumbije. Danas skoro polovinu robe proizvedu domaći proizvođači. Prema rečima državnih vlasti i dilera marihuane sa obe strane granice, to su često mali proizvođači koji mukotrpno rade u staklenicima i zatvorenim baštama kako bi dobili kvalitetniju i skuplju robu, kakvu današnji potrošači zahtevaju.

Promene u trgovini marihuanom imaju veze sa ratom koji meksičke vlasti vode protiv narko kartela, što sugeriše da tržišni moćnici mogu izvući veliku sumu od kriminalnih organizacija koje stiču ogromne profite od prodaje marihuane. Dok je promet kokainom, heroinom i metamfetaminom u centru pažnje američke policije, marihuana je roba koja već dugo donosi velike prihode meksičkim narko kartelima. Podaci Kancelarije Bele kuće za državnu kontrolu droga pokazuju da više od 60 odsto prihoda kartela – 8,6 od 13,8 milijardi dolara u 2006. godini – pristiže od prodaje marihuane u SAD. Kako bi ostali u konkurenciji i poboljšali proizvodnju, meksički narko trgovci sada menjaju model poslovanja. Dobro oraganizovani karteli u sve većem broju uzgajaju marihuanu na državnom zemljištu u Americi. Ova strategija Meksikancima daje direktan pristup američkom tržištu, čime je izbegnut rizik od zaplene na granici a smanjeni su i troškovi transporta. Za razliku kokaina, koji trgovci kupuju i transportuju iz Južne Amerike, marihuana je za kartele izuzetno unosna s obzirom na to da oni kontrolišu posao celim putem – od ilegalnih polja u planinama Meksika do dilera u američkim gradovima poput Vašingtona.

‘‘To je čist profit,’’ kaže Horhe Šaba, stručnjak za trgovinu drogom koji radi u Centru za istraživanja i ekonomiju u Meksiko Sitiju. Tačne dimenzije tržišta marihuane u Americi nisu poznate. Nacionalno istraživanje o upotrebi droga, sprovedeno 2007, pokazalo je da je više od 14 miliona Amerikanaca uzrasta od 12 godina naviše, koristilo marihuanu mesec dana pre sprovođene ankete. Više od 10 odsto populacije je priznalo da je makar jednom pušilo marihuanu godinu dana pre istraživanja.

Prema podacima meksičke vlade, u ovoj zemlji je prošle godine proizvedeno 15.870.000 kilograma marihuane. Na skrivenom polju na vrhu jednog brda, u meksičkoj državi Sinaloa, za pola kilograma ove droge seljak koji je uzgaja može da zaradi oko 25 američkih dolara. Veleprodajna cena te iste količine u Finiksu iznosi 550 dolara. Na taj način meksički karteli na američkom tržištu svake godine prodaju marihuanu u vrednosti od 20 milijardi dolara.

‘‘Marihuana je stvorila današnje organizacije koje se bave preprodajom droge. Sve porodice u kartelima započele su posao sa marihuanom, a to ostaje visoko profitabilan posao za koji će se karteli boriti da bi ga zaštitili,’’ smatra Luis Astorga, vodeći stručnjak za narko kartele na Državnom univerzitetu u Meksiku. On je inače odrastao u Sinaloi tokom 1960-ih i seća se da je među velikim uzgajivačima bilo i onih koji su obavljali državne funkcije u prestonici meksičke provincije Kuliakanu.Predvođene Kalifornijom, 13 američkih država je donekle dozvolilo upotrebu marihuane. Država Merilend razmatra uvođenje sličnog zakona. U mnogim američkim gradovima marihuana je policiji na dnu liste prioriteta.

Autor: Dušan Komarčević